[ใ์๋ํ ์์ฌํ ๊ณ ์ ๋คใ](https://www.aladin.co.kr/shop/wproduct.aspx?ItemId=333975106), ํ๊ตญ์์ฌํํ(์ง์), ์์ ๋ฌธํ์ฌ, 2024
![[์๋ํ ์์ฌํ ๊ณ ์ ๋ค.png|350]]
## ๋ชฉ์ฐจ
ํ๋กค๋ก๊ทธ ์์ฌํํ ์ฐฝ๋ฆฝ 20์ฃผ๋
, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ทธ ๋๋จธ๋ฅผ ๋ณธ๋ค
- 1์ฅ ๋ ํ ๋ฆฌ์ผ๋ ์์ฌํ์ธ๊ฐ? โ ๊นํ
- 2์ฅ '์์ฌไฟฎ่พญ'์ ์๋ฏธ์ ๋ณ์ฒ ์์: โ์์ฌ์
๊ธฐ์ฑไฟฎ่พญ็ซๅ
ถ่ช โ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก โ ๊น์ํ
- **์ 1๋ถ ์์ ๊ณ ๋ํธ**
- 3์ฅ ์ฒ ํ์ด๋ผ๋ ์ด๋ฆ์ผ๋ก ์์ฌํ์ ํ๋ค: ์ด์ํฌ๋ผํ
์ค์ ใ์ํฐ๋์์คใ โ ๊นํ
- 4์ฅ ํ๋ผํค์ ใํ์ด๋๋ก์คใ์ ์์ฌํ์ ์ ํ: ์ ํต์ ์์ฌํ์์ ์ฒ ํ์ ์์ฌํ์ผ๋ก โ ๊น์ ์
- 5์ฅ ์๋ฆฌ์คํ ํ
๋ ์ค์ ใ์์ฌํใ โ ์์ค๋ฝ
- 6์ฅ ๋ง๋ก ๋๋์ฒด ๋ฌด์์ ํ ์ ์๋จ ๋ง์ธ๊ฐ: ํค์ผ๋ก์ ใ์ฐ์ค๊ฐ์ ๋ํ์ฌใ โ ์์ฌ์
- 7์ฅ ๋ก๋ง์ธ์ ๋ก๋ง์ธ๋ต๊ฒ, ์ฌ๋์ ์ฌ๋๋ต๊ฒ: ํธํธ๋ฆฌ์๋์ค์ ใ์ฐ์ค๊ฐ ๊ต์กใ โ ๊น๊ธฐํ
- **์ 2๋ถ ๋์ํธ**
- 8์ฅ ์ ์น์ ๋ชจ์์ ์ฟ๋ณด๋ค: ๊ณต์์ ์์ฌํ, ใ๋
ผ์ดใ๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก โ ์์ฑ์ฌ
- 9์ฅ ๋ฌด์ฌ์ผ๋ก ๋งํ๋ ๋๋ฆฌ: ใ์ฅ์ใ โ ์ก๋ฏธ๋ น
- 10์ฅ ์ง์ ํ ์น๋ฆฌ๋ฅผ ๋
ธ๋ํ๋ค: ์์ฌํ์ผ๋ก ์ฝ๋ ใ์์๋ณ๋ฒใ โ ์ดํ์
- 11์ฅ ์ผ์ด์ฆ๋ฐ์ ํ์ด๊ธฐ: ใ๊ท๊ณก์ใ โ ๋๋ฏผ๊ตฌ
- 12์ฅ ํ์๊ถ ์์ฌํ์ ๋น์ ๊ณ ์ : ์ ํ์ ใ๋ฌธ์ฌ์กฐ๋ฃกใ โ ๊น์ํ
- 13์ฅ ์ด์๊ณผ ์์ ์ ์ ์ ์์ฌ: ์ผ๋ณด์ฒ๋ก์ ใ๊ธ๊ฐ๋ฐ์ผ๋ฐ๋ผ๋ฐ๊ฒฝใ ๊ฒ์ก โ ์ ์์
- 14์ฅ ์ข์ ๊ธ์ ์์ฒด๋: ํ๊ธธ์ฃผ์ ใํ์๊ฐ๊ณ ใ, ใํญํด๋ณํจใ, ใํ๋กฑ์์ฒจใ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก โ ์ต์ ๊ฒฝ
- **์ 3๋ถ ์์ ๊ทผํ๋ํธ**
- 15์ฅ ์์ฌํ์ ์๊ต์: ๋ผ๋ฌด์ค์ ใ๋ณ์ฆํใ๊ณผ ใ์์ฌํใ โ ์ด์ํ
- 16์ฅ ์น์ ์ ์์ฌํ: ๋ฆฌ์ฒ์ฆ์ ใ์์ฌํ์ ์ฒ ํใ๊ณผ ์์ฌ์ํต์ ๋ฌธ์ โ ๋ฐ์ฐ์
- 17์ฅ ์ ์์ฌํ์ ๋
ผ์ฆ ํ์ ์ด๋ก ์ด๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ ๊น๋ญ์: ํ๋ ๋ง์ ใ์์ฌํ์ ์ ๊ตญใ โ ํ๋ณํ
- 18์ฅ ์ ๋ฌธ๋ก ์ ์์ฌํ: ๋ฏธ์
ธ ๋ฉ์ด์๋ฅด์ <์์ฌ ๋ฌธ์ >๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก โ ์ ์ฑ๊ธฐ
- 19์ฅ ์ธ์ด ์๋์ฑ ์ด์ผ๊ธฐ: ๊ธฐํผ์ ใ์ธ์ด ์๋์ฑ ์๋ฆฌ๋ ์๋๊ฐ? ์ฌํผ์ด-์ํ ๊ฐ์ค ์ฐ๊ตฌใ โ ์ด์ฌ์
- 20์ฅ ํด์ํ์ผ๋ก ๋ณธ ์์ฌํ: ๋ฆฌ์พจ๋ฅด์ ใ์ญ์ฌ์ ์ง๋ฆฌใ โ ์ ์ข
์ค
- ==21์ฅ ์์ฌํ, ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น์ ๋ง๋๋ค: ์บ ๋ฒจ๊ณผ ์ฌ๋ฏธ์จ์ ใ๋ํต๋ น์ ๋ง๋๋ ๋ ํ ๋ฆญ ์ฅ๋ฅด: ๋ง๋ก ํ ์
์ ใ โ ์ด์์ฒ == ^be80f5
- 22์ฅ ์ธ์ด๋ฅผ ๋์ด ๋ฌธํ์ ์์ ์ ๊ดํตํ๋ ์์ฌํ์ ํ: ํฌ๋ํ์ ใํ๋ ์์ฌํใ โ ๊น์ข
์
์ํ๋ก๊ทธ ์๋ก์ด ๋จํ๋ณธ์ ๊ธฐ์ฝํ๋ฉฐ
์ ์ ์ฝ๋ ฅ
## 21์ฅ ์์ฌํ, ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น์ ๋ง๋๋ค
^aa8de4
**์บ ๋ฒจ๊ณผ ์ฌ๋ฏธ์จ์ ใ๋ํต๋ น์ ๋ง๋๋ ๋ ํ ๋ฆญ ์ฅ๋ฅด: ๋ง๋ก ํ ์
์ ใ**
์ด์์ฒ (์ฑ๊ท ๊ด๋ํ๊ต)
### 1. ์๋ก
- ์์ฌํ๊ณผ ์ ์นํ์ ์ฐ๊ณ๋ฅผ '๋ง์ ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฐ์ถ ์ ์น์ ๋๋ฌผ'์ด๋ผ๊ณ ๊ฐ์กฐํ ์๋ฆฌ์คํ ํ
๋ ์ค์ ๊ด์ ์ ํค์ผ๋ก์ '==์
๋ณ๊ฐ-์ ์น์ธ(orator-statesman)=='์ด๋ ๊ฐ๋
์ผ๋ก ์ด์ด์ง
- ๊ณต๋์ฒด ์ง๋์์ ์์ฌ์ ํ์๋ ๊ทธ ์ฌํ๋ฅผ ์ง๋ฐฐํ๋ ์ ์น ์ฒด์ ์ ํํ์ ๊ด๋ จ ์์(์๋ฆฌ์คํ ํ
๋ ์ค)
- ๋ฏธ๊ตญ์ ๋ฏผ์ฃผ์ฃผ์๋ ์๋ก์ด ์์ฌ์ ํ์์ ํํ๋ฅผ ๋ง๋ค์ด ๋ด๊ณ ์์
- 20์ธ๊ธฐ์ ๋ค์ด ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น์ ๋๊ตญ๋ฏผ์ฐ์ค์ ํตํด ๊ตญ๋ฏผ์ ์ง์ง๋ฅผ ์ป๊ณ ์ฌ๋ก ์ ์์ธ์ ์ํ์ ๋ํต๋ น ์
์ฅ์ ์น์ธํ๋๋ก ์๋ ฅ์ ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ์ํต์ ๊ฐํํจ
- ์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น ์ ๋๋ฅผ ์ฐ๊ตฌํ๋ **์ ์นํ**๊ณผ ๋ํต๋ น ๋ ํ ๋ฆญ์ ์ฐ๊ตฌํ๋ **์์ฌํ**์ ์ฐ๊ณ๋ ๋์ฑ ํ์ฑํ ๋จ
- ์นผ๋ฆฐ ์บ ๋ฒจ(Karlyn Campbell), ์บ์ฌ๋ฆฐ ์ฌ๋ฏธ์จ(Kathleen Jamieson) ^694094
- ใ๋ง๋ก ํ ์
์ : ๋ํต๋ น ๋ ํ ๋ฆญ๊ณผ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ์ฅ๋ฅด(Deeds Done in Words: Presidential Rhetoric and Genres of Governance)ใ (1990)
- ์์ฌํ๊ณผ ์ ์นํ์ด ์ ์๋ก ์ฐ๊ณํ์ฌ ์ฐ๊ตฌ๋์ด์ผ ํ๋๊ฐ๋ฅผ ์ผ๊นจ์์ค
- **ใ๋ํต๋ น์ ๋ง๋๋ ๋ ํ ๋ฆญ ์ฅ๋ฅด: ๋ง๋ก ํ ์
์ (Presidents Creating the Presidency: Deeds Done in Words)ใ** (2008, ์ 2ํ)
- ๋ํต๋ น ์ฐ์ค์ ==์์ฌํ ํ๋ก ==์ ํตํด "==๋ํต๋ น์ ๋ง๊ณผ ๋ ํ ๋ฆญ์ ๊ณง ์ ์น์ ํ์ค"์ด ๋๋ค==๊ณ ์ฃผ์ฅ
- ์ ์น ์ธ์ด๊ฐ ์ ์น์ ํ์ค์ ์ฐฝ์กฐํ๊ณ ๊ตฌ์ฑํ๋ ๊ณผ์ ๊ณผ ๋ฐฉ์์ ์ค์ ์ ๋
- "์คํผ์น๋ ๋ ์ด์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค์ ==๊ณผ์ ์ด ์๋๋ผ ํต์น ๊ทธ ์์ฒด==์ด๋ค"
- ์ด๋๋ถํฐ ํ๋ ๋ํต๋ น๋ค์ด ์ด๋ค ==๋ ํ ๋ฆญ ์ฅ๋ฅด==๋ฅผ ํตํด ๋ ํ ๋ฆญ์ ๊ตฌ์ฌํ๊ณ ๊ทธ๋ฐ ๋ ํ ๋ฆญ์ด ๋ํต๋ น ์ ๋์ ==์ด๋ค ์ํฅ==์ ๋ผ์ณค๋๊ฐ ์ค๋ช
ํจ
- ==์ด ๊ธ์ ๋ชฉ์ ==
- ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น์ ๋ ํ ๋ฆญ์ด ์ด๋ป๊ฒ ์ ๊ฐ๋๊ณ ๋ํต๋ น์ ๋ ํ ๋ฆญ์ด ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น ์ ๋๋ฅผ ์ด๋ป๊ฒ ์ฐฝ์กฐํ๊ณ ์ ์งํ๊ณ ๋ณํํ์๋๊ฐ๋ฅผ ๋ถ์ํ ์บ ๋ฒจ๊ณผ ์ฌ๋ฏธ์จ์ ๊ด์ ์ ์๊ฐ
1. ์ ์ ๋ก ํ๋ **๋ ํ ๋ฆญ ๋ํต๋ น ๊ธฐ๊ตฌ**(rhetorical presidency)์ ๊ฐ๋
๊ณผ ์ ์์ ๊ดํ ์์ฌํ๊ณผ ์ ์นํ์์ ์ด๋ฃจ์ด์ง ๋
ผ์, ๊ณผ์ ์ดํ
2. ์ฅ๋ฅด ๋นํ ์ค์ฌ์ผ๋ก **์์ฌํ ํ๋ก **์ ๊ณ ์ฐฐ
3. ์ฑ
์ด ์ ์ํ๋ **๋ํต๋ น ๋ ํ ๋ฆญ์ ๊ฐ ์ฅ๋ฅด๋ฅผ ์๊ฐ**ํ๋ฉฐ ์์ฌํ๊ณผ ์ ์นํ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋
ผ์
### 2. ๋ ํ ๋ฆญ ๋ํต๋ น
- ์ ์นํ์ ์ ํ๋ฆฌ ํด๋ฆฌ์ค(Jeffrey Tulis), ใ๋ ํ ๋ฆญ ๋ํต๋ น(The Rhetorical Presidency)ใ (1987)
- ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น์ ์ง๋ฌด์ ์ญํ ์ด '๋ ํ ๋ฆญ ๋ํต๋ น ๊ธฐ๊ตฌ'๋ก ๋ณํ๋๊ณ ์๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅ
- ==๋ํต๋ น์ ๋๊ตญ๋ฏผ ์ํต๊ณผ ์ฐ์ค์ด ๋ํต๋ น ์ ๋์ ์ผ๋ถ๋ก์ ์ ๋ํ==๋์๋ค๊ณ ๋ด
- ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น์ ์ํต๊ณผ ์ฐ์ค์ ๋ณํ ๋จ๊ณ
1. ์ค๋๋ ๋ฐฉ๋ฒ(1789~1900)
- ๋ํต๋ น์ ์ํต์ ๋๋ถ๋ถ ๊ธ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง
- ์ํ๋ ๋๋ฒ์์์ ๊ฐํน ์ฐ์ค
2. ์ค๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ(1900~1913)
- ์ 25๋ ๋ํต๋ น ์๋ฆฌ์ ๋งฅํจ๋ฆฌ๊ฐ ์ ๊ตญ ์ฐ์ค ํฌ์ด๋ฅผ ํตํด ๊ตญ๋ฏผ์๊ฒ ์ง์ ์ ์ฑ
ํธ์ (1898)
- ์ 26๋ ์์ด๋์ด ๋ฃจ์ค๋ฒจํธ ๋ํต๋ น์ด ํน์ ๋ฒ์์ ๋๊ณ ๋ฐ๋ ์ธ๋ ฅ์ ์ ์ํ๊ธฐ ์ํด ์ฐ์ค์ ํตํด ๊ตญ๋ฏผ์๊ฒ ์ง์ ํธ์
- ์ฒ ๋ ๊ตํต์๋จ์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ธํด ๊ฐ๋ฅ
3. ์ ๋ฐฉ๋ฒ(1913~ํ์ฌ)
- ๋ํต๋ น์ด ์ ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ๋์ค ์์์ ์ฐ์ค์ ํตํด ์์ ์ ์ ์ฑ
์ ํธ์
- ์ 28๋ ๋ํต๋ น ์ฐ๋๋ก ์์จ์ด ์ ์ฑ
์ฐ์ค๊ณผ ๋น์ ์ฐ์ค ๋ ๊ฐ์ง ์ ํ์ ๋๊ตญ๋ฏผ ์ฐ์ค์ ํ์ฉ (1913)
- ์ ์ฑ
์ฐ์ค: ํน์ ํ์์ ๋ํ ์์ ์ ์ ์ฑ
์ ์ค๋ช
ํ๊ณ ์ง์ง๋ฅผ ํธ์
- ๋น์ ์ฐ์ค: ๊ตญ๊ฐ ๊ณต๋์ฒด์ ๋ฏธ๋๋ฅผ ์ฐฝ์กฐํ๊ณ ๊ทธ ๋ชฉํ๋ฅผ ํฅํด ๋๊ฐ ๊ฒ์ ๊ตญ๋ฏผ์๊ฒ ํธ์
- ํ๋ ๋ํต๋ น ์ ๋๊ฐ ๋ ํ ๋ฆญ ๋ํต๋ น ๊ธฐ๊ตฌ๋ก ๋ณํํ๋ ์์ธ โ ใThe Rise of the Rhetorical Presidencyใ
1. ํ๋์ ๋ํต๋ น์ ์ํ๋ณด๋ค ๋จผ์ ๊ตญ๊ฐ์ ๋ชฉํ๋ฅผ ์ค์ ํ๊ณ ํ์์ ๋ํ ํด๊ฒฐ์ฑ
์ ์ ์ํด์ผ ํ๋ค๋ ==๊ตญ๋ฏผ์ ์ธ์ ๋ณํ==
2. ๋งค์ค๋ฏธ๋์ด์ ๋ฐ์
- ๊ตญ๊ฐ ์ง๋์ ์
๋ณ์ ์ ๋ถํ์ ์ด์งํจ
- ํ๋ ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น์ ์ ํ๋งค์ฒด๋ฅผ ํ์ฉํ ์ฐ์ค์ ํตํด ์ ์น์ ํ์์ ๊ดํด ๋์ค์๊ฒ ๋ ์์ฃผ ์ง์ ํธ์ํ๋ฉฐ ==๊ฐ์ธ์ ์ ์น์ ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ๋ง๋ฆ== (Samuel Kernell, ใGoing Publicใ, 1997)
- ๋ํต๋ น์ ์ฐ์ค์ด ์๊ฐ์ ์ด๊ณ , ๋ํ์ฒด์ ์ด๋ฉฐ, ์คํ ๋ฆฌํ
๋ง ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๋ณํ (Jamieson. K. H., ใEloquence in an Electronic Age: The Transformation of Political Speechmakingใ, 1988)
3. ํ๋ ๋ํต๋ น ์ ๊ฑฐ ์ด๋ ๋ฐฉ์์ ๋ณํ
- ์ ๊ฑฐ ์บ ํ์ธ์์ ๊ณตํํ ๋ ํ ๋ฆญ์ ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ๋ ํ ๋ฆญ๊ณผ ๋ฐ์ ํ ๊ด๋ จ
- ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ๋ ํ ๋ฆญ์ ๋์ค์ ์ทจํฅ์ ๋ง์ถ๋ ์ ๊ฑฐ ์บ ํ์ธ ๋ ํ ๋ฆญ ๋ชจ๋ธ์ ์ ์ ๋ ๋ง์ด ๋ชจ๋ฐฉ
### 3. ์์ฌํ ํ๋ก ๊ณผ ์ฅ๋ฅด ํ๋ก
^ae78ba
- ==**์์ฌํ ํ๋ก **(Rhetorical Criticism)==
- 20์ธ๊ธฐ ํ๋ฐ ๋ฏธ๊ตญ ์์ฌํ๊ณ์์ ์ฒด๊ณ์ ํ๋ฌธ ๋ถ์ผ๋ก ์ ๋ฆฝ
- ๋ฏธ๊ตญ์ ์์ฌํ ๊ต์ก ๋ฐ ์ฐ๊ตฌ
1. ์คํผ์น์ ์ค์ ๊ต์ก
2. ์์ฌํ์ ์ด๋ก ๊ณผ ์ญ์ฌ
3. ์์ฌํ ํ๋ก
- ํ๋ผํค์ ใ๊ณ ๋ฅด๊ธฐ์์คใ, ใํ์ด๋๋ก์คใ
- ์ํฌ๋ผํ
์ค๊ฐ ๋ก๊ณ ๊ทธ๋ํผ์ธ ๋คผ์์์ค์ ์ํผ์คํธ๋ค์ ์ฐ์ค์ ๋ถ์, ํ๊ฐ, ๋นํ
- 1960๋
๋ ์์ฌํ ํ๋ก ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ๊ธฐํ ๋ง๋ จ
- ์ด์ ๊น์ง๋ ๊ธฐ์กด ๊ณ ๋ ์์ฌํ ์ ํต์ ์
๊ฐํ '์ ์๋ฆฌ์คํ ํ
๋ ์ค ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ' ์ฑํ
- ์ค๋์ ์๊ตฌ, ๊ตฌ์ฑ, ๊ธฐ๋ฒ, ์คํ์ผ, ๋
ผ์ฆ ๋ฐฉ๋ฒ, ์ ๋ฌ ๋ฑ์ ์ด์ ์ ๋ง์ถ๋ ๋น๊ต์ ๋จ์ํ ํ๋ก
- ์ด๊ฒ์ ๋์ด์๋ ค ๋ชจ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ ์ค ํ๋: ์ฅ๋ฅด ํ๋ก (Genre Criticism)
- ใ๋ํต๋ น์ ๋ง๋๋ ๋ ํ ๋ฆญ ์ฅ๋ฅดใ์์๋ ์ฅ๋ฅด ํ๋ก ์ผ๋ก ๋ถ์
- ==**์์ฌํ ์ฅ๋ฅด ํ๋ก **==
- ํ
์คํธ๋ฅผ ==์ฅ๋ฅด ์์ธ==์ผ๋ก ๋ถ์
- ์ฐ์ฌ๊ฐ ==์ฌํยท๋ฌธํ์ ์ ํต==์ ์
๊ฐํ์ฌ ==์์ฌ์ ์ํฉ๊ณผ ์ ๋ต์ ์ด๋ป๊ฒ ํ์ฉ==ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฐ ์ํฉ์ ๋ฌด์ํ๋ฉด ์ ๋ฌด์ํ์๋์ง๋ฅผ ํ์ํ ์ ์๋ ์ฅ์
- ๋ด๋ก ์ ๋ถ์ํ๊ณ ํ๊ฐํ๊ธฐ ์ํ ==์ ์ ํ ๋ฒ์ฃผ๋ฅผ ์๋ณ==ํ๋ ์๋จ
- ์๋ฆฌ์คํ ํ
๋ ์ค๊ฐ ์ผ๋ฐํํ ์ ํ
- **์๋ก ์ฅ๋ฅด**(epideictic rhetoric)
- ์๋ก ๋ฐ ์์ ํ์ฌ์ ๊ดํ ๊ฒ
- ์ฒญ์ค์ ๋ฏฟ์์ด๋ ๊ฐ์น๋ฅผ ์นญ์กํ๊ณ , ๋ถ์ ์ ์ธ ๊ฐ์น๋ฅผ ๊ฑฐ๋ถํ๋ฉฐ ํ์ฌ ๊ณต๋์ฒด์ ๋จํฉ์ด ๋ชฉ์
- ๊ณผ์ฅ๋ฒ์ด๋ ๊ณ ์ํ ์ธ์ด ์คํ์ผ์ ๋ง์ด ํ์ฉํ์ฌ ๊ณผ์ ์ฅ๋ฅด ํน์ ์์ฅ ์ฅ๋ฅด๋ผ๊ณ ๋ ํจ
- **์ฌ์(์ ์ฑ
) ์ฅ๋ฅด**(deliberative rhetoric)
- ๊ณต๋์ฒด์ ์ ํฉํ ๊ท๋ฒ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฏธ๋์ ์ ์ฑ
, ๋ฐฉํฅ์ ์์ํ๋ ๊ฒ์ด ๋ชฉ์
- ์ ์ฉ์ฑ์ด๋ ํธ์์ฑ ์ค์
- ์ฃผ๋ก ์ํ์์ ์ด๋ฃจ์ด์ ธ ์ํ ์ฐ์ค ์ฅ๋ฅด๋ผ๊ณ ๋ ํจ
- **๋ณ๋ก (๋ฒ์ ) ์ฅ๋ฅด**(forensic rhetoric)
- ๊ณต๋์ฒด์ ๋ฒ, ๊ท๋ฒ์ ์ด๊ธด ํ์๋ฅผ ๋์์ผ๋ก ==์ ์==๋ฅผ ๊ตฌํํ๋ ๊ฒ์ด ๋ชฉ์
- ๋ฒ์ ์ฐ์ค ์ฅ๋ฅด
- ==๋ฐ๋ณต๋๋ ์์ฌ์ ์ํฉ์ด ์กด์ฌํ๋ฉฐ ๊ทธ๋ฌํ ๋ฐ๋ณต๋๋ ์์ฌ์ ์ํฉ์์ ์ ํํ๋๊ฑฐ๋ ๊ด์ตํ๋ ์์ฌ์ ํ์๊ฐ ์กด์ฌํ๊ณ ์๋ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ์ ์ ๋ก ํจ==
- ์์ฌ์ ์ํฉ โ ์์ฌ์ ํ์
- "ํ๋ก ๊ฐ๋ค์ ์ญ์ฌ ์์์ ํต์์ ์ผ๋ก ๋ฐ๋ณต๋์ด ์จ ์ํฉ์ ์ ํ์ผ๋ก๋ถํฐ ํด๋น ์ํฉ์ ํ์ฉํ ์ ์๋ ๋ฐ๋ณต๋๋ ์์ฌ์ ํ์์ ๊ดํ ๊ด๋ จ ์ ๋ณด๋ฅผ ์๊ฒฌํ ์ ์๋ค". โ Edwin Black, ใRhetorical Criticismใ (1965)
- ํน์ ์์ฌ์ ํ์๊ฐ ๊ฐ์ธ ์ฐ์ฌ์ ์ค๋ ์์ง์ ๋ฐ๋ผ ์ข์ฐ๋๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ, ==์ฌํ์ ์ผ๋ก ๊ทธ ๋ฐ์ธ์ด ์กด์ฌํ๊ธฐ๋ฅผ ์๊ตฌํ๋ ์ํฉ==์ ๋ฐ๋ผ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ค๋ ๊ด์ โ Lloyd Bitzer, ใThe Rhetorical Situationใ (1968)
- ์์ฌ์ ์ํฉ
- "์ ์ฌ์ ํน์ ์ค์ฌ์ ์ํฉ์ด ์์ฒญํ๋ ๊ฐ์ธ, ์ฌ๊ฑด, ์ฌํ์ ๊ด๊ณ์ ๋ณตํฉ์ฒด"
- ์์ฌ์ ํ์๋ฅผ ์๊ตฌํ๋ ๊ธด๊ธํ ์ํฉ
- ์ฆ ์ ์์ฑ(้ฉๆๆง)
- ์ด๋ฌํ ์ ์์ฑ์ ์ํ ์์ฌ์ ํ์์ ํ์๊ณผ ๋ด์ฉ์ ์ด๋ ์ ๋ ์๊ฒฌํ ์ ์์
- ์บ ๋ฒจยท์ฌ๋ฏธ์จ, ใํํ์ ์ฅ๋ฅด: ๋ ํ ๋ฆญ ํ์ ์ํ(Form and Genre: Shaping Rhetorical Action)ใ (1978)
- ==๋ธ๋๊ณผ ๋น์ฒ์ ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ๋ฐํ==์ผ๋ก ์์ฌํ ์ฅ๋ฅด ํ๋ก ์ฐ๊ตฌ์ ์ธ์ฐ ํ์ฅ
- ์์ฌํ ์ฅ๋ฅด๋ ์ ํ์ ๋ฒ์ฃผ๊ฐ ์๋๋ฉฐ ==์ํฉ์ ์์ฒญ์ด ์ฅ๋ฅด๋ฅผ ์๋ณํ๋ ๊ธฐ์ด==๋ก ์์ฉํ๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅ
- ์ฅ๋ฅด์ ์ ์ฌ์ฑ์ ๊ทผ๊ฑฐํ์ฌ ํ์
ํ๋ ์์ฌํ ํ๋ก ๊ฐ๋ ํน์ ์์ฌ์ ํ์๋ฅผ ํน์ ์๊ฐ ์์ ๊ณ ๋ฆฝ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์
ํ์ง ์๊ณ ==์ญ์ฌ์ ๋ฌธํ์ ์ด๋ฉด์ ํ๋ฅด๋ ๋์ผ์ฑ์ ์ถ์ ==
- ์์ฌํ ์ฅ๋ฅด๋ฅผ ==์ ํํ๋ ์ฌํ์ ๋ด๋ก ํ์์ ๋ฌธํ์ ์ฐ๋ฌผ==๋ก ๋ด
- ์์ฌํ ์ฅ๋ฅด ํ๋ก ๊ฐ
- ์ฅ๋ฅด์ ํน์ฑ์ ๊ท๋ฉ์ ์ธ ์๋จ๊ณผ ๋๊ตฌ๋ก ํ์ฉํ์ฌ ์์ฌ์ ๋ด๋ก ์ ๋ถ์, ํ๊ฐํ๋ฉด ์ ์ฉํจ
- ์ฅ๋ฅด๋ ์ง๊ฐ๋ ์์ฌ์ ์ํฉ์ ๋ํด ์ฐ์ฌ์ ์์ฌ์ ํ์์ ๋ฐ์์ด ==๋ฌธํ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ==์ผ๋ก ํ์ฌ ์ญ๋์ ์ผ๋ก ๋ํ๋๋ ๊ฒ
- ๋ฐ๋ณต๋๋ ์ํฉ ์์์ ํน์ ํ ์์ฌ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ด๋ ๊ฒ์ ํน์ ์ฐ์ฌ๊ฐ ๋ด๋ก ์ ํ
์คํธ์์ '==์์ฌ์ ํ์, ๊ธฐ๋ฒ, ์ ๋ต๊ณผ ๊ธฐ๋ฅ, ๋ฌธํ์ ๊ฐ์น ๋ฑ์ ์ด๋ป๊ฒ ์ฐฉ์ํ๊ณ ๋ฐฐ์ดํ๋์ง=='์ ๋ฌ๋ ค ์์
- ์์ฌํ ์ฅ๋ฅด ์์์ ๋ค์ํ ์์ฌ์ ๊ฐ๋
๊ณผ ์ ๋ต์ด ๋ด๋ก ์ ํ
์คํธ ์์ '์ตํฉ ํน์ ํจ์ '์ด๋ '==๋ฌด๋ฆฌ์ ๋ฐฐ์น/์ฑ์ข=='์ ์์์ผ๋ก ๋ํ๋จ
- ์์ฌ์ ์ํฉ์ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ๊ฐ๋ณ์ ์ธ ์์ธ๋ค์ด ==๋ณ์ฒ๋ผ ์๋ก ๊ด๊ณํ๋ฉฐ ์์ง์ธ๋ค==๋ ์๋ฏธ
- ์์ฌํ ์ฅ๋ฅด ํ๋ก ์,
- ==ํ๋ก ๊ฐ์๊ฒ ์์ฌ์ ์์์ ๊ฐ๋
๋ค์ธ ํ์, ๋
ผ์ฆ ๋ฐฉ์, ๋ฌธ์ฒด, ์ ๋ต, ์ํฉ์ ๋ํ ์ธ์, ์ฒญ์ค์ ๊ธฐ๋, ์ ๋
์ฒด๊ณ ๋ฑ์ด ๋ถ๊ฐ๋ถํ ์ ์ฒด๋ก ์ตํฉํ์ฌ ์์ง์ด๋ ๊ฒ์ ํ์
ํ ์ ์๋ ์๋จ์ ์ ๊ณตํจ==
- ์ด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํด๋น ๋ด๋ก ์ ์ค์ ์ ํจ๊ณผ, ๋ฏธ์ ์๋ฆ๋ค์, ๋
ผ๋ฆฌ์ ์ง์ค์ฑ, ํ์์ ์ค๋ฆฌ์ ์ธ ๋ฉด์ ํ๊ฐํ ์ ์์
- ์์ฌ์ ๋ด๋ก ์ด '์ด๋ป๊ฒ ์ ์์์ ํต์๋ก ๋ณํ๋๊ณ ๋ฐ์ ํด ์๋์ง' ๋ฐํ
- ์ฐ์ฌ๋ ๊ธฐ์กด์ 'ํต์์ ์ธ ์์ธ๋ค์ ์ ์์ ํ์ฉํ์ฌ' ์์ฌ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ด๋ป๊ฒ ์ป๋์ง ๋ถ์ํ ์ ์์
### 4. ๋ํต๋ น์ ๋ง๋๋ ๋ ํ ๋ฆญ ์ฅ๋ฅด: ๋ง๋ก ํ ์
์
- ์ด ์ฑ
์ผ๋ก ์ ์ ์๋ ๊ฒ
- ๋ํต๋ น ๋ ํ ๋ฆญ ์ฅ๋ฅด์ ์ ํต
- ๊ทธ๋ฐ ์ ํต์ ๋ฐ๋ฅด๋ ๊ฒ์ ์ฅ์
- ์์ฌ์ ์ํฉ์ ์ ์ฝ, ์ด๋ ค์์ด ์กด์ฌํ ๊ฒฝ์ฐ ๊ทน๋ณต ๋ฐฉ๋ฒ
- ์ด๋ป๊ฒ ๊ทน๋ณต์ ์คํจํ๋์ง
- ๋ ํ ๋ฆญ ์ฅ๋ฅด ๋ถ์: ์ดํ ์ฅ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑ
1. ์๋ก ์ฅ๋ฅด์ ํน์ฑ: ์ทจ์ ์ฐ์ค, ํน๋ณ ์ทจ์ ์ฐ์ค, ์ถ๋ ์ฐ์ค, ์ฌ๋ฉด ์ฐ์ค
2. ์ํ์์ ๊ด๊ณ๊ฐ ๋๋ฌ๋๋ ์ฌ์ ์ฅ๋ฅด์ ํน์ฑ: ์ํ ์ฐ์ค, ๊ฑฐ๋ถ๊ถ ๋ ํ ๋ฆญ, '์ฌ์ค์ ๊ฑฐ๋ถ๊ถ' ์๋ช
๋ ํ ๋ฆญ, ์ ์ ๋ ํ ๋ฆญ
3. ๋ณ๋ก ์ฅ๋ฅด์ ํน์ฑ: ์๊ธฐ ๋ณ๋ก , ํํต ๋ฐฉ์ด ๋ ํ ๋ฆญ, ํด์ ์ฐ์ค
#### 4.1 ์ทจ์ ์ฐ์ค
- ๋ํต๋ น๊ณผ ๊ตญ๋ฏผ์ด ์๋ก์ด ==๊ณ์ฝ==์ ํ๋ ์๋ก ์ฐ์ค ์ฅ๋ฅด
- ๊ตญ๋ฏผ์ ํ๋๋ก ๋ฌถ์ ๋ค์ ๊ทธ๋ค ์์์ ๋ํต๋ น์ ๊ถํ์ ์์๋ฐ๋ ์์ง์ ํ์
- ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ ํ์ ๋ถ์ ์ ์ฑ
์ ๊ดํ ๊ธฐ๋ณธ ์์น์ด๋ ์ฒ ํ์ ์ ์
- ๊ตฌ์ฒด์ ํ์๋ฅผ ์๊ตฌํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ๊ทธ ์ ์ฑ
์ ๊ณ ๋ คํด ๋ฌ๋ผ๋ ์์ฒญ์ผ๋ก ๋จธ๋ฌด๋ ๊ฒ์ด ์ข์
- ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น ์ทจ์ ์ฐ์ค
1. ์ ๊ฑฐ๋ฅผ ํตํด ๋๋์ด์ง ๊ตญ๋ฏผ์ ์ฌ๊ฒฐํฉ
2. ์๋ก์ด ๊ตญ๋ฏผ์ด ์ ๋ํต๋ น์ ์ง๋์๋ก ์์ํ๋ ์์ง์ ์ํธ ์ธ์ฝ
3. ๊ณผ๊ฑฐ ์ ์กฐ์ ํ๋ฅญํ ์
์ ๊ณผ ๊ฐ์น๊ด๊ณผ ์ ํต์ ์นญ์ก
4. ์๋ก์ด ํ์ ๋ถ์ ์ด๋
๊ณผ ์ฒ ํ์ ์ค๋ช
ํ๋ฉฐ ์ ์ฑ
์ ๊ธฐ๋ณธ ๋ฐฉํฅ์ ์ ์
5. ํ๋ฒ์ด ๊ท์ ํ ๋ฒ์ ๋ด์์ ์ ์ ๋ํต๋ น์ ์ญํ ๊ณผ ์๋ฌด๋ฅผ ๊ณตํํ๋ ๋ด์ฉ์ ํฌํจ
#### 4.2 ํน๋ณ ์ทจ์ ์ฐ์ค
- ๋ํต๋ น์ด ์ฌ์์ด๋ ํผ์ด๋ก ๊ฐ์๊ธฐ ๊ณต์์ด ๋์์ ๋ ๋ถํต๋ น์ด ๋ํต๋ น์ ์น๊ณํ๋ ์ฐ์ค
#### 4.3 ์ถ๋ ์ฐ์ค
- ํ๋ฆฌํด๋ ์ค์ ์ถ๋์ฌ์ ๋ง์ปจ์ ๊ฒํฐ์ฆ๋ฒ๊ทธ ์ฐ์ค์ ๊ธฐ์ด๋ก ๋ถ์
- ์์ฒ๋ฐ์ ์ ์น ๊ณต๋์ฒด๋ฅผ ์น์ ํ๊ณ ๊ตญ๊ฐ์ ํ๋ ฅ์ ๋ค์ ์ฐพ๋ ๊ฒ์ด ๋ชฉ์
- ๊ณต๋์ฒด ๊ตฌ์ฑ์์ ๊ธฐ๋์ ํ์์ ๋ฐ๋ผ ์์ฒญ๋จ
- ํฌ์์๋ ๋ง์์ ์ฃฝ์์ ๊ตญ๊ฐ ๊ณต๋์ฒด์ ์ ์ ์ผ๋ก ๋์ด๋ฆฌ๋ ๋ด์ฉ ํฌํจ
- ๊ณต๋์ฒด์ ์ค์ํ ์ ์ฐ์ธ, ๋ง์์ ๊ฐ์น์ ์ ์ ์ ๋์ด๋ฆฌ๋ ๊ฒ์ด ์ค์
- ๋ถํํ ์ฌ๊ฑด์ด ๋ค์๋ ๋ฐ๋ณต๋์ง ์๋๋ก ๋ํต๋ น์ด๋ ํ์ ๋ถ์ ์ ์ ํ ํ๋์ ์์ฌ์ ์ผ๋ก ๊ณตํํด์ผ ํจ
- ๋ํต๋ น์ ์์ฌ์ ํ๋ฅด์๋ ํ๋ฆฝ
- ==์์ฌ์ ์์ฐ(rhetorical capital)==
- ์ฑ๊ณต์ ์ธ ์ถ๋์ฌ๋ ์ฅ๊ธฐ์ ์ผ๋ก๋ ๊ตญ๋ฏผ์ ์ ๋ขฐ์ ์ง์ง๋ฅผ ๊ฐํํ๋ ์์ฌ์ ์์ฐ์ด ๋จ
- ๋ฏธ๋์ด์ ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ถ๋์ฌ์ ==์ฆ์์ฑ==์ด ๋ ์๊ตฌ๋จ
- ๋ ์ด๊ฑด ๋ํต๋ น์ 1986๋
์ฑ๋ฆฐ์ ํธ ํญ๋ฐ ์ฌ๊ณ ์ถ๋์ฌ
- ์ฌ๊ณ ๋น์ผ ์ ๋
์ฐ์ค
- ์ฅ๋ฅด ํ๋ก ์ ๋ถํฉํ๋ ํ๋ฅญํ ์ถ๋์ฌ๋ก ํ๊ฐ โ ์ ์ฑ
์คํ์ ์์ฌ์ ์์ฐ์ด ๋จ
- ๋น ํด๋ฆฐํด, 1995๋
์คํด๋ผํธ๋ง ํญํ ํ
๋ฌ ์ฌ๊ฑด ์ถ๋ชจ ์ฐ์ค
- ์กฐ์ง W. ๋ถ์, 2001๋
9ยท11ํ
๋ฌ ์ถ๋ ์ฐ์ค
- 2005๋
์นดํธ๋ฆฌ๋ ํํ ํผํด์ ์ถ๋ชจ ์ฐ์ค์ ๊ทธ ๋ฐ๋
#### 4.4 ์ํ ์ฐ์ค
- ์ฌ์ ์ฐ์ค ์ฅ๋ฅด
- ์๋ก ์ฐ์ค ์ฅ๋ฅด์ ์์๋ฅผ ์ผ๋ถ ํฌํจ
- ์ฐ๋ฐฉ์ผ๋ก์ ๋ฏธ๊ตญ์ด ํจ๊ป ๊ณต์ ํ๋ ๊ฐ์น๊ด์ ์์งํํจ์ผ๋ก์จ ๋นํ์ ์ด์ต๋ณด๋ค ๊ตญ๊ฐ ์ ์ฑ
์ ์ ์ฉ์ฑ์ ๊ฐ์กฐํ๊ณ ๊ตญ๋ฏผ์ ๋จํฉ์ํด
- ๋ฏธ์ฐ๋ฐฉ ์ํฉ์ ๊ณผ๊ฑฐ์ ํ์ฌ๋ฅผ ๋น๊ตํ๊ณ , ํ์ฌ์ ์์ ๊ณผ ํ์์ ๊ท์ ํ๋ฉฐ, ๋ฏธ๋์ ํ๋ ๋ฐฉํฅ์ ์ ์ํจ
- ๋ํต๋ น์๊ฒ ์ ๋กํ๋ ==์์ฌ์ ํน๊ถ(rhetorical prerogative)==์ด ๋จ
#### 4.5 ์ ์ ๋ ํ ๋ฆญ
- ์๊ธฐ์ ์ํฉ์ ๋ฐ๋ผ ์์ฌํ ์ฅ๋ฅด๊ฐ ์ ์ ํ๊ฒ ๋ณํํ๋ฉฐ ์๋ก์ด ํํ๊ฐ ๋ํ๋๋ ๊ฒ์ ์ ๋ณด์ฌ์ค
- ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ๋ํต๋ น์ ์ ์ ์ฐ์ค์์,
1. ํ์ฌ์ ๊ธด๊ธํ ์๊ธฐ ์ํฉ์ ์ง๋จํ๊ณ ,
2. ์ฆ๊ฐ์ ์ธ ๊ตฐ์ฌ ๊ฐ์
์ ์ฌ์ฌ์๊ณ ์ดํ ๊ฒฐ์ ๋ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๋
ผ๋ฆฌ๋ฅผ ์ ๊ฐํ๊ณ ,
3. ๋ด๋ฌํฐ๋ธ ํน์ ์ฐ๋๊ธฐ๋ฅผ ํ์ฉํ ์์ฌ์ ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก ๊ตฐ์ฌ ๊ฐ์
์ ์ ๋นํํ๊ณ ,
4. ์ฒญ์ค์ผ๋ก์ ๊ตญ๋ฏผ์๊ฒ ๋ง์ฅ์ผ์น๋ก ๋จ๊ฒฐํ์ฌ ํ๋ํ ๊ฒ์ ๊ถ์ ํ๊ณ ,
5. ๋ํต๋ น์ ๊ตญ๊ตฐ ์ต๊ณ ํต์๊ถ์๋ก์ ํ๋ฒ์ ๊ถํ์ ์์๋ฐ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ตฐ์ฌ ํ๋์ ํฉ๋ฒ์ ์ด๋ผ๋ ๋
ผ๋ฆฌ๋ฅผ ์ ๊ฐํจ
- ํ๋ฒ์ด ๋ช
ํํ ๊ท์ ํ์ง ์์ ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น์ ๊ตฐ์ฌ ํ๋์ ๊ดํ ๊ถํ์ ==์์ฌ์ ํน๊ถ==์ผ๋ก ๋ณด์ํ๊ณ ์์
#### 4.6 ์๊ธฐ ๋ณ๋ก ๊ณผ ํํต ๋ฐฉ์ด ๋ ํ ๋ฆญ
- ํํต ์ ์ฐจ๊ฐ ์งํ๋๊ธฐ ์ ์๋ ๋ํต๋ น์ ๊ณ ๋ฐ๊ณผ ํ์๋ก ๋ฐ๋ณต๋๋ ๊ณต๊ฒฉ์ ๋ํด ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๋ฐฉ์ดํ ์์ฌ์ ๊ถ๋ ฅ์ ๊ฐ์ง
- ํํต ์ ์ฐจ๊ฐ ์์๋๋ฉด ๋ํต๋ น์ ์์ฌ์ ๊ถํ์ ๋ง์ด ์๊ฒ ๋จ
- ์๋๊ฐ ์๋ ๋ฒ์ ํ ๋ก ํ์์ ์์ฌ์ ์ํฉ์ผ๋ก ๋ณํจ
#### 4.7 ํด์ ์ฐ์ค
- ๋ฏธ๊ตญ ๋ํต๋ น ์ ๋์ ์์์ฑ๊ณผ ๋ณํ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ฃผ๋ ์์ฌ์ ํ์
- ๋ํต๋ น๊ณผ ๊ตญ๋ฏผ์ด ๊ณ์ฝ์ ํด์งํ๋ ์์ง์ ํ์
- ์์ ์ ์๊ธฐ๋ฅผ ํ๊ฐํ๋ ๊ธฐ์ค์ ์ ์ํ๊ณ ๊ธฐ์ค์ ๋ถํฉํ๋ ์๋ฌด๋ฅผ ์ํํ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์ฒ๋ช
### 5. ๊ฒฐ๋ก
- ์ฌ๋ฉด ๋ ํ ๋ฆญ, ๊ฑฐ๋ถ๊ถ ๋ ํ ๋ฆญ, '์ฌ์ค์ ๊ฑฐ๋ถ๊ถ' ์๋ช
๋ ํ ๋ฆญ: ๋๋ถ๋ถ **๋ฉ์์ง ํ์**
- ๋ฉ์์ง ์ค์ฌ์ ๊ฑฐ๋ถ๊ถ ๋ ํ ๋ฆญ๊ณผ '์ฌ์ค์ ๊ฑฐ๋ถ๊ถ' ์๋ช
๋ ํ ๋ฆญ์ ๋ํต๋ น๊ณผ ์ํ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋
ผ์ํ๋ ๋ฐ ์ค์ํ ์ฌ์ ์ฅ๋ฅด
- ์์ฌํ๊ณผ ์ ์นํ์ ์ฐ๊ณ๋ฅผ ์ดํดํ๋ ๋ฐ ๋์์ด ๋จ
- ๊ฑฐ๋ฒ๋์ค ๋ ํ ๋ฆญ ์ฅ๋ฅด๋ฅผ ํตํด ๋ํต๋ น ๊ธฐ๊ตฌ๊ฐ ๋ณํ๋๊ณ ์์ฌ์ ๊ถ๋ ฅ์ด ํ๋๋๋ ๊ฒ์ ์ฆ๋ช
(์บ ๋ฒจยท์ฌ๋ฏธ์จ)
- ๋ํต๋ น ๋ ํ ๋ฆญ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ํต๋ น ์ ๋๋ฅผ ์ดํดํ๋ ๋ฐ ์ค์ํ ๋ถ๋ถ
- ๋ณธ๋ฌธ ์ค ์ธ๊ธ๋๋ ์ฃผ์ ์ฐธ๊ณ ๋์
- ์บ ๋ฒจ ยท ์ฌ๋ฏธ์จ, ใ๋ํต๋ น์ ๋ง๋๋ ๋ ํ ๋ฆญ ์ฅ๋ฅด: ๋ง๋ก ํ ์
์ Presidents Creating the Presidency: Deeds Done in Wordsใ (2008, ์ 2ํ)
- ์ ํ๋ฆฌ ํด๋ฆฌ์คJeffrey Tulis, ใ๋ ํ ๋ฆญ ๋ํต๋ นThe Rhetorical Presidencyใ (1987)
- Theodore Windt ยท Beth Ingold, [ใEssays in presidential rhetoricใ](https://a.co/d/fFU38Xj) (1987)
- ์๋ฎค์ผ ์ปค๋ฌSamuel Kernell, ใ๋์ค์๊ฒ ํธ์Going Publicใ (1997)
- ์๋์ ๋ธ๋Edwin Black, ใ๋ ํ ๋ฆญ ํ๋ก Rhetorical Criticismใ (1965)
- ๋ก์ด๋ ๋น์ฒLloyd Bitzer, ใPhilosophy and Rhetoricใ (1968)