## Podstawowe informacje |Tytuł polski|Jak działa pamięć?| |---|---| |Tytuł oryginalny|Diving for Seahorses. A Book About Memory / Å dykke etter sjøhester| |Język oryginalny|norweski| |Autorki|Hilde Østby, Ylva Østby| |Tłumaczka|Milena Skoczko-Nakielska| |Rok pierwszego wydania|2016| |Nośnik|audiobook| |Lektorka|Katarzyna Tatarak| |Rok wydania|2024| |Wydawnictwo|Empik Go| |Skończyłam czytanie dnia|2024-10-06| |Kategorie|[[201 Książki]], [[107 Funkcjonowanie mózgu]], [[101 Uczenie się]]| |Jednym zdaniem|Popularnonaukowa pozycja o tym czym jest pamięć i różnych aspektach jej funkcjonowania| --- > [!info]- Co mnie zachęciło do sięgnięcia po tę książkę? > Chciałam się dowiedzieć czegoś więcej o pamięci, więc tytuł mi wystarczył, żeby mnie przyciągnąć. --- ## Wstęp Dwie siostry: neuropsycholożka (Ylva) i dziennikarka (Hilde) napisały książkę o pamięci. Książka jest wypełniona odniesieniami do historii i badań w dziedzinie pamięci, wywiadów z osobami, które mają problemy z pamięcią, albo wręcz przeciwnie - odnoszą sukcesy w zawodach zapamiętywania. Mamy tutaj wiedzę teoretyczną o rodzajach pamięci, anegdotki, parę wskazówek co do tego jak działa pamięć i jak poprawić jej funkcjonowanie. ## Do zapamiętania ### Wspomnienia to rekonstrukcja wydarzeń Najważniejszą rzeczą, którą chciałabym zapamiętać jest to, że wspomnienia są mylne i niekoniecznie są zgodne z tym, co się w rzeczywistości wydarzyło. Za każdym razem, gdy coś wspominamy rekonstruujemy wydarzenia i jest to proces podatny na zmiany. Poniekąd opowiadamy sobie historię swojego życia i na to w jaki sposób to robimy mają wpływ różne czynniki, np. emocje, które towarzyszyły danemu wspomnieniu. Pamiętać to wyobrażać sobie to, co się wydarzyło. ### Fałszywe wspomnienia Temat fałszywych wspomnień bada psycholożka poznawcza Elizabeth Loftus, w swoich badaniach sprawdzała m. in. jak można zaimplementować fałszywe wspomnienia. Side note: w programie "Pułapki umysłu" (en: Brain Games), sezon 1. epizod 3., zrobili inscenizację kradzieży i sprawdzali po czasie ile pamiętają świadkowie i jak łatwo zmienić ich wspomnienia. ### Pamięć to nasza przeszłość i przyszłość Kiedy myślimy o naszych wspomnieniach i przyszłości w mózgu uaktywniają się te same obszary. Dobra pamięć działa w obie strony - wykorzystuje przeszłe wydarzenia, by lepiej planować przyszłe przedsięwzięcia. ### Sieć stanu spoczynku Słyszałam o niej wcześniej, pewnie w podcaście Andrew Hubermanna. To ten stan kiedy nie myślimy o niczym konkretnym - wtedy uaktywnia się nasza pamięć i snujemy myśli o przeszłości i przyszłości. ### Krzywa zapominania Hermann Ebbinghaus (ur. 1850 - zm. 1909) badał na sobie na jak długo jest w stanie zapamiętać bezsensowne zbitki liter. Zapamiętywał ciąg nieznaczących nic dla niego wyrazów przez powtarzanie ich, a potem sprawdzał kiedy je zapomni. Sprawdzał też czy ponowne zapamiętywanie będzie łatwiejsze w różnych odstępach czasu. W ten sposób powstała krzywa zapominania Ebbinghausa. Najwięcej zapomina się na początku, połowa zbitek bezsensownych została zapomniania w ciągu godziny, później zapominanie zwalnia. ### Hipokampy Hipokamp to obszar w mózgu odpowiedzialny za pamięć. Mamy 2 hipokampy, po jednym w każdej półkuli. Nazwa pochodzi od konika morskiego, bo to jego przypomina kształtem według XVI wiecznego anatomisty Juliusa Caesara Aranzi (ciekawe, że nadal używamy tej nazwy po tylu setkach lat). Kiedyś w leczeniu padaczki usuwano hipokampy, przykładem takiej osoby jest Henry Molaison. Paradoksalnie o tym jak działa hipokamp najwięcej naukowcy dowiedzieli się od osoby, która tych hipokampów została pozbawiona (nie jest to odosobniony przypadek, słyszałam o innych sytuacjach, gdzie naukowcy dowiadywali się do czego coś służy, gdy to coś zostało uszkodzone / usunięte i obserwowali czego danemu człowiekowi brakuje w funkcjonowaniu). ### Pamięć a choroby Kilka chorób było wspomnianych i to jaki mają wpływ na pamięć: * depresja - problemy z zapamiętywaniem; flashforwards - myśli samobójcze z bardzo wyraźnymi wyobrażeniami przyszłości * epilepsja - zaniki pamięci z czasu ataków * choroba Alzheimera - przyczyny nadal nie są znane, są różne hipotezy, np. odkładanie się białek beta-amyloidu i białka tau w mózgu; neurony giną * amnezja - kilka rodzajów: następcza (nie pamięta się nowych informacji), wsteczna (nie pamięta się przeszłości); pacjenci z amnezją mają problemy z przywołaniem przeszłości i wyobrażaniem sobie przyszłości * PTSD - flashbacks traumatycznych wspomnień ### Nagroda Ig Nobla Humorystyczna wersja nagrody Nobla, ale dla badań, które śmieszą. Autorki podały przykład nagrody z 2012 z neurobiologii, gdzie Craig Bennett, Abigail Baird, Michael Miller i George Wolford pokazali, że z wykorzystaniem złożonych urządzeń i prostej statystyki można dostrzec konkretne przejawy aktywności mózgu nawet w ciele martwego łososia. ### Moje uwagi Styl książki był dosyć luźny, autorki skakały swobodnie z tematu na temat, czasem przerywały wątek i wracały do niego po czasie (czy to zabieg na walkę z krzywą zapominania osoby czytającej?) Ciekawe było dla mnie, że mało wiem o Norwegii, a autorki dużo przykładów podawały korzystając z norweskiej perspektywy - eksperyment z nurkami przeprowadziły w [Oslofjorden](https://pl.wikipedia.org/wiki/Oslofjorden), nową Bibliotekę Aleksandryjską zaprojektowali architekci z norweskiej firmy Snøhetta, wspominały wielokrotnie atak terrorystyczny na wyspie Utøya z lipca 2011, o którym mam wrażenie, że wcześniej nie słyszałam, a przecież Norwegia wcale nie jest tak daleko, a zginęło wtedy prawie 100 osób i kilkaset zostało rannych. ### Dodatkowe informacje *Może po przeczytaniu dowiedziałam się czegoś nowego powiązanego z tą książką?* ### Do sprawdzenia - [ ] sprawdzić jak wykorzystać krzywą zapominania podczas nauki - [ ] obejrzeć ted talk Elizabeth Loftus "How reliable is your memory?" https://www.ted.com/talks/elizabeth_loftus_how_reliable_is_your_memory?subtitle=en --- ![[Stopka]]